Chłodnice laboratoryjne - zasady ich działania

Myliłby się ten, kto twierdziłby, że chłodnice to urządzenia, które mogą być wykorzystywane jedynie do chłodzenia silników spalinowych w samochodach czy na statkach. Odrębną grupę chłodnic stanowią tu urządzenia chłodnicze, które wykorzystywane są w laboratoriach.

Chłodnice laboratoryjne charakteryzują się tym, że wykonane są ze szkła, a czynnikiem chłodniczym jest w ich przypadku zwykła woda kranowa. Woda taka w zupełności wystarcza jako medium chłodzące. W przypadku chłodnic samochodowych, okazywała się często niewystarczająca, gdyż mogła zamarzać przy bardzo niskich temperaturach powietrza.

Chłodnice laboratoryjne występują w dwóch głównych rodzajach - pierwszym są chłodnice przepływowe, drugim - chłodnice zwrotne. W obrębie tych dwóch grup występują różne typy, różniące się budową rurek, przez które przepływa strumień gazu i skraplana ciecz.

Chłodnice laboratoryjne bowiem pełnią przede wszystkim rolę skraplacza. Gaz skrapla się w chłodnicy, zamieniając się w ciecz, która może płynąć w tym samym kierunku co gaz, bądź do niego przeciwnym. W pierwszym przypadku będziemy mieli do czynienia z chłodnicami przepływowymi, w drugim - ze zwrotnymi.

W obrębie chłodnic przepływowych, wyróżnia się trzy główne typy urządzeń. W pierwszym, rurka szklana ma kształt prosty, wtopiona jest w nią druga rurka, która posiada elementy łączące chłodnicę z wężem doprowadzającym wodę. Taki typ chłodnicy nazywany jest chłodnicą Liebiega.

Drugi typ to chłodnica Westa, w której również występują dwie rurki, przy czym ta wewnętrzna jest dużo węższa od zewnętrznej. Ostatni typ - chłodnica Alihna - ma rurkę, która składa się z ciągu połączonych ze sobą baniek.

Jak dało się już zauważyć, wszystkie te typy chłodnic przepływowych posiadają nazwy je określające, które pochodzą od nazwiska badacza, który je skonstruował. Podobnie jest z chłodnicami zwrotnymi, choć chłodnica z wężownicą czy chłodnica palcowa nie są określane nazwiskiem ich twórcy. W obrębie wyróżnianych chłodnic zwrotnych, istnieje kilka ich typów, które - w mniejszym bądź większym stopniu - są kompilacja chłodnicy palcowej i tej z wężownicą.

Duża różnorodność w kontekście budowy chłodnicy wynika z tego, że urządzenia te dają różne możliwości ich zastosowania. Określony typ może być wykorzystywany do badania określonej substancji.

W przypadku chłodnic samochodowych nie ma większych różnic w ich budowie. Częściej niż woda, medium chłodzącym jest tu glikol, który ma właściwości termodynamiczne.

Ogólne zadanie wszystkich urządzeń chłodniczych jest z grubsza takie samo - mają obniżać temperaturę otoczenia. W przypadku suchych chłodnic, tak zwanych dry coolerów, obniżenie temperatury dotyczy elementów dotykających chłodnicy.

Wszystkie urządzenia chłodnicze chłodzone są przez określone substancje. W przypadku chłodnic laboratoryjnych i samochodowych, a także agregatów chłodniczych, tak zwanych chillerów, medium chłodzącym jest woda, ewentualnie roztwór glikolu.

W bardziej zaawansowanych urządzeniach, czynnikiem pośrednim może być amoniak, freon bądź dwutlenek węgla. Wybór odpowiedniego czynnika wpływa na wydajność całego urządzenia. Oprócz niewątpliwych zalet, czynniki chłodnicze mają jednak wady. Wiele z nich, jak na przykład amoniak czy freon, przy dużym stężeniu, mogą być niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia człowieka. Mogą też zanieczyszczać środowisko. Najmniejsze szkody wyrządza dwutlenek węgla, nie zawsze jednak okazuje się na tyle wydajny, by opłacało się wykorzystanie go.